Temiz oda Sistemleri

Temiz oda nedir?

Laboratuvar deneyleri yapmak ve ürün imal etmek için çok temiz bir çevreye ihtiyaç duyan araştırma sahaları ve endüstriler temiz odaları kullanır. Bu odalar hava ve yüzeyde bulunan bakteri ve partiküller gibi kirliliğe sebep olan madde miktarını azaltan, sıcaklık, nem ve hava basıncını kontrol eden kapalı mekanlardır. Temiz odalar olmadan, kirliliğe sebep olan bu maddeler imal edilen malların test edilmesini zorlaştırarak kalitelerini düşürebilir. Kirlilik, insanlardan ve tesis içerisinde kullanılan ekipman ve süreçlerden kaynaklanır. Eczacılığa ilişkin ilaç ve mikroelektronik üretiminde ya da Petri kaplarında bakteri kültürü yetiştirmede çeşitli ölçülerde temiz oda sistemlerine ihtiyaç duyulur.

Bu tip odalar, havadaki metre küp (m3) başına partikül miktarı ve boyutuna bağlı olarak sınıflandırılır. ISO 14644-1 temiz oda sınıflandırma sistemi m3 başına 0,1 µm ila 5 µm boyutundaki partikülleri ölçen 9 farklı sınıfa ayrılır. Bunun yanı sıra, İngiliz BS 5295 sınıflandırma sistemi ise 4 sınıfa ayrılmıştır ve m3 başına 0,5 µm ila 25 µm boyutundaki partiküllerin miktarını ölçer. Bahsi geçen bu sınıflar gerekli olan teçhizat ve yasayı belirler.

Temiz odalar kirliliği nasıl azaltır?

HEPA Filter Leak Test of Technician cleanroom

Özel hava akışı

Bu odalar, özel filtreleme ve hava akışı sistemleri kullanarak havadaki metre küp başına partikül miktarını azaltır. Çevredeki tüm hava akışını göz önünde bulundurarak, oda içerisindeki havayı sıklıkla değiştirmek üzere tasarlanmışlardır. Temiz oda sınıflandırması uygun olan filtreleme (HEPA ya da ULPA) ve hava akışı sistemini (laminer veya türbülanslı) belirler. İki filtre arasındaki en önemli fark, ortadan kaldırılacak partiküllerin boyutuyla alakalıdır: HEPA filtreleri 0,4 mikron kadar küçük kirleticilerin %99,97 kadarını yok edebilir; ULPA filtreleri ise 0,12 mikron kadar küçük kirleticilerin %99,99 kadarını ortadan kaldırır.

Rubber gloves for working in a cleanroom

Temiz oda sistemi kıyafeti

Bu odalarda çalışan kişiler potansiyel olarak en büyük kirlilik kaynağı olarak görülür. Deri döküntüsü, kepek, ter ve dışarıdan taşınan kirler, oda içinde kirliliğe sebep olan maddelerin başında gelir. Bu nedenle belirli talimatlara bağlı olan özel kıyafetler giyilmelidir ve elyaf ya da diğer partiküllere temas edilmemelidir. Bu kıyafetler çalışan kişi ile temiz oda sistemleri arasında bir filtre ve koruyucu bariyer görevi üstlenir.

Man in sterile coverall gown using air shower to remove particle contamination

Hava duşları

Temiz oda sınıflandırmasına bağlı olarak, hava duşları önlük giyme alanı ile temiz oda arasında kullanılabilir. Bu kapalı hazneler, odaya girmeden önce kişilerin ve kıyafetlerinin üzerinden toz ve-, iplik tiftiği gibi kirliliğe sebep olan maddeleri çıkarmak için yüksek basınçlı HEPA/ULPA-filtreli hava kullanır.

Woman looking at a clipboard in sterile factory production

Özel araçlar ve yazı malzemeleri

Kağıt, yazı malzemeleri ve bant gibi her gün kullandığımız aletlerin çoğu toz üreterek mikrop barındırabilir. Temiz oda sistemlerinde partikül yayılmasını en aza indirgeyen özel sertifikalı araç ve yazı malzemeleri kullanılması gerekir.

Two Engineers in Sterile Cleanroom Suits Control Manufacturing Machinery Work

Temiz odaya uygun mobilya ve temizlik malzemeleri

Temiz oda içinde bulunan tüm mobilyalar kolay temizlenir ve mikrop geçirmez olmalıdır; mümkün olduğunca az partikül bırakmalıdır. Kullanılan temizlik malzemeleri de ortaya çıkan partikül miktarını azaltmak için özel olarak tasarlanmış olmalıdır.

Dünyanın en büyük temiz odası

Temiz odalar mikro-teknolojiden uzay mühendisliğine birçok sanayide kullanılmaktadır. NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde bulunan High Bay Temiz Odası dünyanın en büyük temiz odası olarak bilinir. Hubble Uzay Teleskobu’nun hassas parçaları burada tutulur, montajlanır ve test edilir. Bir toz zerresi veya parmak izi dahi başarısızlığa yol açabileceği için çalışanlar temiz oda talimatlarına harfiyen uymak zorundadır. Çalışanlar özel kıyafetler giyerek kendilerini olabildiğince çok partikülden arındıran birkaç bölmeden geçmekle yükümlüdürler: Bu bölmelerde ayakkabılardaki kirden arınmak için yapışkan bir yüzey ile hava duşu bulunmaktadır. High Bay Temiz Odası ayrıca bir duvar boyunca, dakika başına bir milyon fit küp hava dolaşımı sağlayan özel yüksek verimli hava filtreleri (HEPA) kullanmaktadır.

High Bay Temiz Odası ISO-7 sınıflandırmasına sahiptir; yani 0,5 µm ya da daha büyük boyutlarda havada asılı en fazla 352.000 partikülün bir hava metre küpünde olması gerekmektedir (insan saçı çap olarak 75-100 µm). High Bay Temiz Odası’nın kusursuz filtreleme sistemi sayesinde ve talimatlara dikkatlice uyarak Hubble Uzay Teleskobu’nun başarılı bir şekilde hizmet vermesi sağlanır.

İlginizi çekebilecek konular

Çeşitli temiz oda sınıflarına uygun ürünler

Bu odalarda kullanılan teçhizat, kirliliğin önemli bir kaynağını oluşturur ve günlük kullanılan materyaller olağanüstü durumlara yol açabilir. Farklı sınıflar farklı katı kurallar gerektirir. Bu nedenle hangi ürünlere izin verildiğinin bilincinde olmak büyük önem taşır.

Daha fazla

edding 8011 temiz oda kalemi

Bu markörün ISO 2. ve 3. sınıf temiz odalarında kullanım sertifikası bulunur. Metal ve etiket içermeyen tasarımı ve 0,6 mm’lik yuvarlak ucuyla edding 8011’nin toz salınım düzeyi minimumdur, suya ve silinmeye dayanıklıdır, klipsli kapağı son derece pratiktir.

Daha fazla